Author: sanjay mahakal

 પ્રેમાનંદ ભટ્ટ જીવનચરિત્ર પ્રેમાનંદ ભટ્ટ પરિચય મૂળનામ: પ્રેમાનંદ ક્રુષ્ણરામ ભટ્ટ જન્મ: 1636 મૃત્યુ: 1714 જન્મસ્થળ: વડોદરા ગુરુ: રામચરણ ઉપનામ: મહાકવિ, રસસિદ્ધિ કવિ, આખ્યાન શિરોમણિ પ્રેમાનંદની કૃતિઓ: વિવેક વણઝારો, મામેરું, સુભદ્રાહરણ, સુદામાચરિત્ર, ઓખાહરણ, નળખ્યાન, દાણલીલા, રણયવજ્ઞ, ભ્રમરગીતા, અભિમન્યુ આખ્યાન, હૂંડી, સુધન્વા આખ્યાન, દશમસ્કંધ, વામનકથા પ્રેમાનંદની પંક્તિઓ: પ્રેમાનંદ માણભટ્ટની પરંપરાના કવિ મનાય છે. આથી “માણભટ્ટ” તરીકે ઓળખાયા. પ્રેમાનંદની “ઓખાહરણ” ક્રુતિ દર ચૈત્ર માસમાં ગવાય છે. તેઓની કૃતિ “સુદામાચરિત્ર” દર શનિવારે અને તેમની “હૂંડી” દર રવિવારે ગવાય છે. પ્રેમાનંદે તેમના ગુરુ રામચરણ સાથે ઉત્તર ભારતની યાત્રા કરી હતી.  ગુરુ રામચરણે જ તેમને “ઉબર મૂકી ડુંગર ન પૂજવાની સલાહ આપી હતી.” પ્રેમાનંદને “ગુજરાતનાં જ્યોતિર્ઘર”…

આજના બ્લોગમાં આપણે જાણીશું કે, બાળ મનોવિજ્ઞાનમાં બાળકના વર્તનમાં થતો પરિવર્તન કેવી રીતે થાય છે ? તેના માટે જવાબદાર પરિબળો કયા-કયા છે. બાળક ઉપર મુખ્યત્વે વારસો અને વાતાવરણ અસર કરતાં હોય છે. જેથી બાળકની વૃદ્ધિ-વિકાસ અને પરિપકવતા બને છે. બાળ મનોવિજ્ઞાન જેના વ્યવહારમાં અપેક્ષિત વર્તન પરિવર્તન લાવવાનું છે તેને આપણે અધ્યેતા-વિદ્યાર્થી તરીકે ઓળખીએ છીએ. બાળ મનોવિજ્ઞાન આપણે તેને બાળક કહીશું. અપેક્ષિતવર્તન પરિવર્તન માટે બાળક પોતાનાપૂર્વાનુભવોની મદદ લે છે તેમજ કેટલીક બાબતો પોતાની પરિપકવતાના ફળસ્વરૂપે શીખે છે. બાળક શાળામાંથી સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક મૂલ્યો ગ્રહણ કરી ભવિષ્યના પ્રબુદ્ધ નાગરિક બનવા તરફ ગતિ કરે છે. કોઈ પણ વિચાર, ક્રિયા અને કાર્યને શીખવા માટે બાળકના પાયાના…

મીરાંબાઈ જીવનચરિત્ર{getToc} $title={Table of Contents} $count={Boolean}મીરાંબાઈ પરિચયનામ: મીરાંબાઈપુરૂ નામ (આખું નામ): જશોદા રાવ રતનસિંહ રાઠોડ જન્મ: ઈ.સ. 1498મૃત્યુ: ઈ.સ. 1547 (દ્વારકા)સ્થળ: મીરાંબાઈનો જન્મ રાજસ્થાન રાજયમાં જોધપુર (વર્તમાનમાં પાલી જિલ્લા), મેડતાની નજીક આવેલા કુડકી (કુરકી) ગામમાં થયો હતો.પતિનું નામ: ભોજરાજજી (ચિત્તોડગઢના રાણાસંગાના પુત્ર)માતાનું નામ: વીરકુમારીપિતાનું નામ: રતનસિંહ રાઠોડ ગુરુ: સંત રૈદાસઉપનામ: જનમ જનમની દાસી, પરમ દિવાનીમીરાંબાઈની કૃતિઓ: પગ ઘૂંઘરું બાંધ મીરાં નાચી રે, હા રે કોઈ માધવ લ્યો, નરસિંહજી રા માયરા, સત્યભામાનું રૂસણું, રામ રમકડું જડ્યું રે,વૃંદાવન કી કુંજ ગલીયોં મેં,લેને તારી લાડકી, હરિ મેં તો પ્રેમદીવાની,બોલ મા, પ્રેમભક્તિના પદ,કૃષ્ણકીર્તનનાં પદમીરાંબાઈની પંક્તિઓ:વાગે છે વાગે છે વૃંદાવનમાં મોરલી વાગે છેરામ રાખે તેમ રહીએ, ઓધવજી…

Akho Bhagat (અખો ભગત) અખોનું જીવનચરિત્ર અખોનું પરિચય  મૂળનામ: અક્ષયદાસ રહિયાદાસ સોની જન્મસ્થળ: જેતલપુર (અમદાવાદ) જન્મ: 1591 મૃત્યુ: 1656 ઉપનામ (બિરુદ): પંચીકરણ, ગુરુશિષ્ય, સંવાદ, અનુભવબિંદુ, અખેગીતા, કૈવલ્યગીતા, અખાના પાડો, અખાના સોરઠા, ચિત્ત વિચાર સંવાદ, બ્રહ્મલીલા, સાત વાર, મહિના, કાગળ, કુંડલિયા અખોની પંક્તિઓ ભાષાને શું વળગે ભૂર, રણમાં જે જીતે તે સૂર. અમારે હજારે વર્ષ અંધારે ગયા, તમે આવા ડાહ્યા બાળક ક્યાંથી થયા. એક મૂરખને એવી ટેવ, પથ્થર એટલા પૂજે દેવ ઓછું પાત્રને અદકું ભણ્યો, વઢકણી વહુએ દીકરો જણ્યો ગુરુ થા તારો તુજ, નથી બીજો કોઈ ભજવા Read Also: Mirabai Biography in gujarati – મીરાંબાઈ જીવનચરિત્ર  અખોની વિશેષતા અખો વ્યવસાયે સોની હતો. અખો…

પ્રસ્તાવના આ લેખમાં નરસિંહ મહેતા ગુજરાતના આદિકવિ અને ભક્તિ આંદોલનના પ્રસિદ્ધ કવિ છે. તેમનો જન્મ ઈ.સ. 1414માં ભાવનગર જિલ્લાના તળાજા ગામમાં થયો હતો અને તેમનો અવસાન ઈ.સ. 1480માં માંગરોળમાં થયો. નરસિંહ મહેતા વડનગરા બ્રાહ્મણ પરિવારમાં જન્મેલા હતા અને તેમણે તેમનું મોટાભાગનું જીવન જુનાગઢમાં વિતાવ્યું. નરસિંહ મહેતા ભક્તિ અને વૈષ્ણવ સંસ્કૃતિના આગ્રહક અને પ્રભાવશાળી કવિ તરીકે જાણીતા છે.તેમની કૃતિઓમાં “સુદામાચરિત્ર”, “કુંવરબાઈનું મામેરું”, “શામળશાનો વિવાહ”, “રાસસહસ્ત્રપદી”, “દાણલીલા” સહિત અનેક ભક્તિ ગીતો અને પ્રભાતિયાં છે, જેમાં “વૈષ્ણવજન તો તેને રે કહીયે” પદ આજે પણ લોકપ્રિય છે.નરસિંહ મહેતાનું જીવન અદ્વિતીય ઘટના અને આસ્થાથી ભરેલું હતું. તેમણે કૃષ્ણજીની ભક્તિમાં પોતાના જીવનને સમર્પિત કર્યું અને તેમણે…

પ્રસ્તાવનાઆ લેખમાં, ગુજરાતની લોકસંસ્કૃતિ એટલે માનવજાતિ દ્વારા વર્ષો સુધી વિકસેલી એક વિશિષ્ટ પરંપરા અને જીવનશૈલી. આ સંસ્કૃતિમાં અનેક લોકજાતિઓના વિવિધ રિવાજો, પરંપરાઓ અને માન્યતાઓનો સહયોગ છે. ગુજરાતની આ સંસ્કૃતિનો ઉદ્ભવ પ્રાચીનકાળમાં સાબરમતીના કાંઠે રહેતા આદિમાનવોથી શરૂ થયો હોવાનો ઉલ્લેખ છે. ગુજરાતના વિવિધ ભાગોમાં વિવિધ જાતિઓએ અને સમુદાયોએ આ સંસ્કૃતિને પોતાના રંગો અને રીતે ભવ્ય બનાવ્યું છે. મોહેં-જો-દડો અને હડપ્પા સંસ્કૃતિ પહેલાં આ સંસ્કૃતિ અસ્તિત્વમાં આવી હતી, જેનો પ્રમાણ આજે પણ ગુજરાતના આદિવાસી પ્રજામાં જોવા મળે છે.ગુજરાતની લોકસંસ્કૃતિમાં ગોપ સંસ્કૃતિ, સાગર સંસ્કૃતિ, ધર્મપૂજા અને વિવિધ નૃત્યપ્રવૃત્તિઓનો સમાવેશ થાય છે. આ સંસ્કૃતિના વિવિધ તહેવારો, લોકકલાઓ, લોકગીતો અને નૃત્યો રાજ્યની ઓળખ બનાવે છે.…

બુનિયાદી શિક્ષણ પ્રસ્તાવના ઈ.સ. 1939માં વર્ધા મુકામે મારવાડી વિદ્યાલય (હાલ નવભારત વિદ્યાલય)ની રજત જયંતી પ્રસંગે તા. 22, 23 ઓક્ટોબરે શ્રી મન્નારાયણજીએ ગાંધીજીના અધ્યક્ષપણા હેઠળ રાષ્ટ્રીય કેળવણીકારોનું એક સંમેલન યોજ્યું. આ સંમેલનમાં ગાંધીજીએ બુનિયાદી શિક્ષણનાં બીજ રોપ્યાં. 1904માં આફ્રિકામાં ફિનિક્સ આશ્રમ અને ટોલ્સ્ટોય ફાર્મની સ્થાપના થઈ. શિક્ષણના પ્રયોગો ત્યાં પણ ગાંધીજીએ કર્યા. બુનિયાદી શિક્ષણની સંકલ્પના : બુનિયાદી શિક્ષણ એટલે પાયાનું શિક્ષણ. તેના માટે અંગ્રેજી શબ્દ છે. Basic Education એટલે કે ખરી કેળવણી. તેમજ નઈ તાલીમ, પાયાની કેળવણી કે ‘વર્ધા શિક્ષણ યોજના’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. Three H’s- Hand(હાથ), Heart (હદય), Head (માથું) નું શિક્ષણ ગાંધીજીના મંતવ્ય અનુસાર કેળવણી એટલે બાળકનાં…

પ્રસ્તાવના:આ લેખમાં આશ્રમ શાળાઓ અને બહુશ્રેણિય શાળાઓ વિશે ચર્ચા કરવામાં આવી છે, જે પ્રાથમિક શિક્ષણની ગુણવત્તા સુધારવા માટે મહત્ત્વપૂર્ણ છે. હંટર કમિશનના રિપોર્ટ પ્રમાણે, આવી શાળાઓએ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં શ્રેષ્ઠ કામગીરી કરી છે. બહુશ્રેણિય શાળાઓમાં એક શિક્ષક બધી શ્રેણીના વિદ્યાર્થીઓને ભણાવે છે, અને આ શાળાઓ દ્વારા જીવનકૌશલ્યોનું વિકાસ કરવામાં આવે છે.આશ્રમ શાળાઓ ખાસ કરીને આદિવાસી, પછાત, અને અંતરિયાળ વિસ્તારોના બાળકો માટે સ્થાપવામાં આવી છે, જ્યાં વિદ્યાર્થીઓને રહેવા, જમવા અને શિક્ષણની તમામ સુવિધાઓ વિનામૂલ્યે મળી રહે છે.આ ઉપરાંત, નિરક્ષરતા નિવારણ અને સાક્ષરતા અભિયાન, પ્રૌઢ શિક્ષણ, નિરંતર શિક્ષણ, અને સંકલિત શિક્ષણ યોજના જેવા કાર્યક્રમો પણ મહત્ત્વના છે.આશ્રમ શાળા/બહુશ્રેણિય શાળાહંટર કમિશનના રિપોર્ટમાં ખાસ ગામડાની…

પ્રસ્તાવના: આ લેખમાં શિક્ષણમાં ઉપયોગી અભ્યાસ પદ્ધતિઓ અને શિક્ષણ પ્રયોગો (પ્રયુક્તિઓ) પર ચર્ચા કરવામાં આવી છે, જે વિદ્યાર્થીઓને શીખવા અને સમજવામાં મદદરૂપ બને છે. વર્ગવ્યવહાર, જેમાં Michigan State Universityના પ્રોફેસર નેડ ફ્લેન્ડર્સ દ્વારા શીખવવાના 10 મહત્વપૂર્ણ ઘટકો દર્શાવાયા છે, તથા વિવિધ શિક્ષણ કૌશલ્યો જેવા કે વિષયાભિમુખ, પ્રશ્ન પ્રવાહિતા, સુદ્રઢીકરણ, કા.પા. કાર્યકૌશલ્ય વગેરે વિષયોમાં સમજ અપાય છે. લેખમાં શીખવાની પ્રક્રિયાને સરળ બનાવતી નાટ્યીકરણ, વાર્તાકથન, ગાન, નિદર્શન, કઠપૂતળી વિદ્યા જેવી વિવિધ પ્રયુક્તિઓ અને પદ્ધતિઓનું મહત્વ વર્ણવાયું છે. વર્ગવ્યવહાર (અધ્યાયન પદ્ધતિ/પ્રયુક્તિઓ) અધ્યાયન પદ્ધતિઓ અને પ્રયુક્તિઓ એવી રીતો છે જેનો ઉપયોગ વિદ્યાર્થીઓને શીખવામાં મદદ કરવા માટે થાય છે. તેઓ વિદ્યાર્થીઓના વર્તન, વિચારસરણી અને જ્ઞાનને…

પ્રસ્તાવના: આ લેખમાં, શાળામાં ઉપયોગમાં લેવાતા વિવિધ પત્રકો અને રજીસ્ટરોની વિગતો અને મહત્ત્વ પર ચર્ચા કરવામાં આવી છે. શાળામાં યોજાતા શિક્ષણ વ્યવસ્થામાં વિદ્યાર્થીઓ અને શિક્ષકોની હાજરી, પ્રગતિ, મૂલ્યાંકન અને સેવાઓને સંકલિત કરવા માટે વિવિધ પત્રકો અને રજીસ્ટરો જરૂરી હોય છે. આ પત્રકોના પ્રકારો જેવા કે લાઇવ સ્ટોક, ડેડ સ્ટોક, જનરલ રજિસ્ટર, હાજરીપત્રક, અને પ્રગતિપત્રકનો ઉપયોગ શાળાના કાર્યને સરળ બનાવવા માટે થાય છે. આ લેખમાં પત્રકોની શ્રેણી, તેમના ઉપયોગ અને તેમના શૈક્ષણિક મહત્વની વિશદ સમજૂતિ આપવામાં આવી છે. શાળાના પત્રકોના પ્રકાર પત્રકોના પ્રકાર પત્રકોના પ્રકાર શાળામાં ઉપયોગમાં લેવાતા રજીસ્ટરના પ્રકારો નીચે મુજબ છે: (1) લાઇવ સ્ટોક:- ( વિધાર્થી, શિક્ષક વગેરે જીવંત…