Author: sanjay mahakal

પ્રસ્તાવના આજના બ્લોગમાં આપણે શિક્ષકો માટે TET, TAT, HTAT પરીક્ષા માટે વૃદ્ધિ, વિકાસ અને પરિપક્વતા માટે માર્ગદર્શન મહત્વપૂર્ણ છે. આ માર્ગદર્શનમાં તમે કેવી રીતે વ્યક્તિગત વૃદ્ધિ હાંસલ કરી શકશો, વ્યવસાયિક વિકાસને આગળ ધપાવી શકશો અને પરિપક્વતા પ્રાપ્ત કરી શકશો તે વિશે મહત્વપૂર્ણ ટિપ્સ મળશે. આ લેખ ખાસ કરીને TET, TAT, HTAT પરીક્ષા આપનારા ઉમેદવારો માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યો છે જેથી તેઓની તૈયારીને વધુ સુશ્રુષિત અને અસરકારક બનાવી શકાય. TET, TAT, HTAT જેવી પરીક્ષાઓ માટે યોગ્ય માર્ગદર્શન તમારું કરિયર ઘડવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે. અહીં આપેલા ઉપાયો અને મંત્રો તમને તમારી પરીક્ષા માટે શ્રેષ્ઠ પદ્ધતિ અપનાવવા મદદ કરશે. જીવનની શરુઆત જન્મથી…

પ્રસ્તાવના કેળવણી એ શિક્ષક અને શિષ્ય વચ્ચેની એક જીવંત અને વર્ષો જૂની પ્રક્રિયા છે. એ પ્રક્રિયાના પરિપાકરૂપે અધ્યેતામાં આપણે ઈચ્છિત પરિવર્તન લાવવા ઇચ્છીએ છીએ. તેથી જ કેટલાક કેળવણીકારો “કેળવણી એટલે અધ્યેતાના વર્તનમાં પરિવર્તન લાવવાની એક પ્રક્રિયા છે” એવો અર્થ ઘટાવે છે .અધ્યેતા પાસે જે માહિતી શાળામાં પ્રવેશ કરતાં પહેલાં ન હતી તે તેની પાસે શાળાજીવનના અંતે હોવી જરૂરી છે. તે જ પ્રમાણે શાળાંતે તેનામાં નવી સમજ, કૌશલ્યો, શક્તિઓ, વલણ અને અભિરુચિ પેદા થવાં જોઇએ. શાળા આ પ્રકારનાં પરિવર્તનો પોતાના શૈક્ષણિક કાર્યક્રમો) Educational programme (દ્વારા કે અભ્યાસક્રમ દ્વારા લાવવા માગે છે. તેથી આ બધાને શૈક્ષણિક હેતુઓ કહી શકાય. આ શૈક્ષણિક હેતુઓ…

પ્રસ્તાવના (introduction): 21મી સદીના સંદર્ભમાં પ્રાથમિક શિક્ષણ કેવું હોવું જોઈએ એ ચિંતનનો વિષય છે. પ્રાથમિક કેળવણીના તબક્કે અધ્યેતાઓને નૂતન યુગના પરિપ્રેક્ષ્યમાં સર્વગ્રાહી શિક્ષણ આપવું જોઈએ.તેનું સર્વગ્રાહી મૂલ્યાંકન કરીને તેનામાં એવું નૈપુણ્ય ઉત્પન્ન કરવું જોઈએ કે જેથી નવા યુગમાં તેમના જીવનનો સર્વાગીણ વિકાસ થાય.(in a new and dynamic era of the 21st century,there should be holistic education in order to enable primary school students to achieve a holistic quality of life,through out life.) પ્રાથમિક અને ઉચ્ચતર પ્રાથમિક સ્ટારની કેળવણીના આ પ્રકારના સર્વસમાહિત અભિગમની પાછળ અધ્યેતાઓને પરંપરાગત શિક્ષણની સાથે 21મી સદીના નવા પડકારો(challenges)ને ધ્યાનમાં લઈને એ પડકારોને સર્જનાત્મક રીતે ઝીલવા માટે સર્વ…

પ્રસ્તાવના વર્ગવ્યવહારને અસરકારક બનાવવા માટે કેટલીક પાયાની બાબતોની સમજ કેળવવી જરૂરી બને છે. વર્ગખંડ અધ્યાપન આયોજનમાં હેતુઓના નિર્ધારણ બાદ શિક્ષક તરીકે હેતુઓની સફળ સિદ્ધિ માટે જે અગત્યની બાબતોનો વિચાર કરવાનો હોય છે તે છે વિષયવસ્તુને અનુરૂપ યોગ્ય અધ્યાપન પદ્ધતિઓ (Methods), અધ્યાપન પ્રવિધિઓ (Techniques), અધ્યાપન પ્રયુક્તિઓ (Strategies) તેમજ અધ્યાપન પ્રવૃત્તિઓ (Activities)નો ઉપયોગ. શિક્ષણના પરિપ્રેક્ષ્યમાં આ તમામ બાબતોનો વિશિષ્ટ અર્થ છે અને તેની યોગ્ય સમજ એક શિક્ષક તરીકે વિકસાવવી ખૂબ જરૂરી બને છે. શિક્ષણની સામાન્ય અને વિષય સંબંધિત વિશિષ્ટ અધ્યાપન પ્રવિધિઓની સમજ પ્રાપ્ત કરવી તથા તેનો વર્ગખંડ શિક્ષણમાં અસરકારક ઉપયોગ કરવાનું કૌશલ્ય પ્રાપ્ત થાય એ પણ શિક્ષક માટે અત્યંત જરૂરી બને છે.…

આજના બ્લોગમાં આપણે જાણીશું, ટેટ/ટાટ પરીક્ષાની સફળ તૈયારી માટે શિક્ષણ વ્યવહાર અને અધ્યાપન કૌશલ્યો મહત્વપૂર્ણ છે. આ લેખમાં, અમે શિક્ષણના મૂળભૂત સિદ્ધાંતો, શિક્ષણકૌશલ્ય વિકાસ અને પરીક્ષા માટે ઉપયોગી ઉંડાણપૂર્વકની માહિતી મેળવીશું, જે તમને પરીક્ષામાં શ્રેષ્ઠ પરિણામ પ્રાપ્ત કરવામાં મદદરૂપ બનશે.{getToc} $title={Table of Contents} $count={Boolean}1.1 પ્રસ્તાવનાવિદ્યાર્થીઓ નિયત કરેલ પારંગતતાનું સ્તર પ્રાપ્ત કરે તે માટે શિક્ષક અને વિદ્યાર્થી વચ્ચે થતો પારસ્પરિક વ્યવહાર એટલે અધ્યયન-અધ્યાપન પ્રક્રિયા. શિક્ષણની પ્રક્રિયા ત્યારે પૂર્ણ બને છે જ્યારે તે માટે આયોજન, અધ્યયન-અધ્યાપન પ્રક્રિયા અને મૂલ્યાંકન થાય. શિક્ષણવ્યવહાર દરમિયાન શિક્ષક અગાઉથી કરેલ આયોજનનો અમલ કરે છે અને શિક્ષણવ્યવહારને અંતે નિયત સિદ્ધિના સ્તરના સંદર્ભમાં તેને મૂલવે છે.1.2 શિક્ષણવ્યવહાર-વર્ગવ્યવહારના ઉદ્દેશોપ્રશિક્ષણાર્થીઓ અને…

પ્રચાર માધ્યમોનાં નિવેદનો (જાહેર નિવેદન) પ્રચાર માધ્યમોના નિવેદન એટલે શું ? પ્રજાજીવનને લગતા કોઈ સળગતા પ્રશ્નો અંગે કોઈ સંસ્થા દ્વારા કે સરકાર દ્વારા અખબારમાં જે ખુલાસો કે સ્પષ્ટતા, વિનંતી કે અનુરોધ કરવામાં આવે છે તેને અખબારી વિજ્ઞપ્તિ કે અખબારી નિવેદન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જેને પ્રચાર માધ્યમોનાં નિવેદનો કહેવામાં આવે છે. પ્રચાર માધ્યમોનાં નિવેદનને જાહેર નિવેદન પણ કહેવામાં આવે છે.   ભાષા: આ એક જાહેરાતનું માધ્યમ છે. જેથી તેમાં માહિતી પ્રદાન ભાષાનો જ ઉપયોગ કરવો જોઈએ. અહીં અર્થ વિનાનું લંબાણ ટાળવું જોઈએ. પ્રચાર માધ્યમોનાં નિવેદનોની માહિતી જાહેર જનતાના દરેક વર્ગ સુધી પહોંચે એવો ઉપક્રમ રખાતો હોય છે, જેથી દરેક વર્ગ…

પત્રકાર પરિષદપત્રકાર પરિષદ એટલે શું ?સરકાર કે નામાંકિત સંસ્થા કોઈ મહત્ત્વના નીતિવિષયક નિર્ણયોની સત્તાવાર જાહેરાત પત્રકારો સમક્ષ કરે તેને પત્રકાર પરિષદ કહેવામાં આવે છે.આવી જાહેરાત સરકારના અધિકૃત મીડિયા પ્રવક્તા કે અધિકારી દ્વારા કરાતી હોય છે.{getToc} $title={Table of Contents} $count={Boolean}(1) ઉપયોગ :કેન્દ્ર કે રાજ્ય સરકારે લીધેલા નિર્ણયોની જાહેરાત કરવા માટેકોઈ સંસ્થા દ્વારા પોતાના નિર્ણયો કે ચોખવટની જાહેરાત કરવા માટેચૂંટણી વખતે રાજકીય પક્ષ પોતાના પક્ષનો પ્રચાર-જાહેરાત કે સૂચનાઓ પ્રજા સુધી પહોંચે તે માટેવિપક્ષ દ્વારા આલોચના કરવા માટે(2) ઉદ્દેશ્ય :નીતિવિષયક નિર્ણયોની બહોળી પ્રસિદ્ધિ કરવા માટે.માહિતીને વિશાળ ફલક પર મૂકવા માટે.(3) પ્રશ્નમાં પુછાઈ શકે એવા વિષયો :લોકહિતને સ્પર્શતાસરકારની કામગીરીનું તટસ્થ મૂલ્યાંકન કરતાલોકતાંત્રિક મૂલ્યોનું સંવર્ધન…

ઔપચારિક ભાષણ ઔપચારિક ભાષણ એટલે શું ? જ્યારે વ્યક્તિ એકાદ બે વ્યક્તિઓ સાથે વાત કરે છે એને અંગત વાતચીત કહેવાય છે, પરંતુ જ્યારે વ્યક્તિ એક સમ. કે જૂથ જે સાંભળવા માટે જે એકઠું થયું હોય તેને સંબોધન કરે છે તેને જાહેર ભાષણ કે વક્તવ્ય કહેવામાં આવે છે. મીટિંગ, સર્વત્સરી, ઉદ્ઘાટન, આવકાર-સમારંભ, અભિવાદન કાર્યક્રમ કે પછી વિદાય સમારંભ વગેરે પ્રસંગોએ ઔપચારિત ભાષણ અનિવાર્ય છે. પરીક્ષામાં ઔપચારિક ભાષણ લખવાની શૈલી : ઔપચારિક ભાષણ લખવા માટે સૌપ્રથમ મુખ્યત્વે બે રીતો ધ્યાનમાં લેવી જોઈએ : (1) ભાષણની વિષયવસ્તુ (2) વિષયવસ્તુની રજૂઆત (1) ભાષણની વિષયવસ્તુ : વિદ્યાર્થીમિત્રો, તમને જ્યારે પરીક્ષામાં ઔપચારિક ભાષણ પુછાય ત્યારે તેને…

ગદ્યસમીક્ષા ગદ્યસમીક્ષા એટલે શું ? કોઈ પણ ગધકરા પરથી તેના પ્રશ્નોના જવાબ લખવા એને ગદ્યસમીક્ષા કહેવામાં આવે છે. TET/TAT/HTAT, GPSC કે UPSC કક્ષાની પરીક્ષામાં આ પ્રશ્નના જવાબમાં મૌલિકતાની સહજ અપેક્ષા રાખવામાં આવતી હોય છે. ગદ્યસમીક્ષા કરતી વખતે ધ્યાન રાખવાના મુદ્દા સમગ્ર ગદ્યખંડને ધ્યાનપૂર્વક વાંચવો જોઈએ. એક વાર વાંચવાથી સમજાય એટલો કદાચ સહેલી ગદ્યખંડ પુછાશે નહીં, જેથી ફરી વાર અત્યંત ધ્યાનપૂર્વક વાંચવો, પ્રશ્નોને ધ્યાનમાં રાખીને ફકરાને ફરી એક વાર વાંચવો. ફકરામાં જવાબો કયા સ્થાને છે તે શોધો. પ્રશ્નમાં શું પૂછયું છે તે સમજો. પ્રશ્નોના ઉત્તર મનમાં ગોઠવી નાખો અને ત્યારબાદ જવાબ લખો. ક્યારેય મૂળ ફકરામાંથી બેઠો ઉતારો કરશો નહિ. જવાબ લખતી…

સંક્ષેપીકરણ સંક્ષેપીકરણ એટલે શું ? જે વિગતો વિસ્તૃતપણે કહેવાઈ હોય તેને સંક્ષેપ કરનાર દ્વારા ટૂંકાણમાં લખવી તેને સંક્ષેપીકરણ કહેવામાં આવે છે. તેને સારલેખન અને સારાંશલેખન પણ કહેવામાં આવે છે. શ્રેષ્ઠ સંક્ષેપીકરણ કરવાની ધ્યાનપાત્ર બાબતો (1) વાંચન : જે પણ ફકરો અપાયો હોય એને ધ્યાનપૂર્વક વાંચવો જોઈએ. બને ત્યાં સુધી ફકરો એક વાર વાંચવાથી સમજમાં આવી શકે એવો હશે જ નહીં, જેથી એક વાર અર્થ સળષ્ટ ના થાય તો બે-ત્રણ વાર વાંચવો જોઈએ. (2) કેન્દ્રસ્થ વિષયની પસંદગી : TET/TAT/HTAT, GPSC કે UPSC કક્ષાએ જયારે આપણે સંક્ષેપ લખતાં હોઈએ ત્યારે આપણી મૌલિકતાની ‘મેચ્યોરીટી’ ને વધુ મહત્ત્વ અપાય છે, જે માટે સૌપ્રથમ આપણે…